TARİHİ ESERLERİ

HASANKALE

Hasankale, Erzurum'un 38 km doğusunda yer alan Pasinler İlçe merkezinin kuzeydoğusunda, Hasan Dağı'nın güney kısmında bulunmaktadır. Kale, İlhanlı Emiri Hacı Toğay'ın oğlu Haşan Bey tarafından 1339 yılında yaptırılmıştır. Bir yanı dağa dayalı Kale, ovaya hâkim konumuyla stratejik bir öneme sahiptir. Kale, iç ve dış olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır.

Kalenin güney yönün­deki duvarları, arazi konumundan ötürü diğerlerinden çok daha yüksek yapıl­mıştır. Yaklaşık 125 metre uzunluğunda ortası 20 metre genişliğinde olan iç kale, kuzeye doğru daralan üçgen bir forma sahiptir. İç kalenin batıya bakan ana girişinin önündeki uzun dikdörtgen alan, kademeli surlarla takviye edil­miştir. Buradaki Demir Kapı ve Erzurum Kapısı ile doğuda Gizli (Oğrun) Kapı, kalenin yer aldığı Haşan Dağı'nın ovaya uzanan en dik burnunu teşkil etmek­tedir. İç kaleden gizli bir yol, güneydeki Hasankale çayına kadar uzanıyor, kuşatmalar sırasında buradan gizlice su temin ediliyordu.

Kale, kuzeyde sarp kayalıklara dayanmaktadır. Kale iç ve dış olmak üzere İki bölümden yapılmıştır. Kesme taş ile moloz taşın kullanıldığı kalenin İç Kale kapısı ile duvarları günümüze gelebilmiştir. Evliya Çelebi kalenin çevresinin bin adım olduğundan ve etrafında hendek bulunmadığından söz etmektedir. Kalenin güney yönündeki duvarları arazi konumundan ötürü diğerlerinden çok daha yüksek yapılmıştır. Kalenin Erzurum Kapısı batı yönünde olup Evliya Çelebi’den öğrenildiğine göre burada demir kanatlı büyük bir kapısı bulun­maktaymış.

15. yüzyılda Akkoyunlu Hasan'dan adını alan Hasankale'nin Türklerle ilk tanış­ması, Büyük Selçuklularla Bizanslılar arasında 1048 yılında yapılan "Hasankale Savaşı” ile gerçekleşmiştir. Savaşı kazanan Selçuklu kuvvetlerinin komutanı İbrahim Yınal daha sonra Erzurum'a yürümüş ve şehri kuşatarak adının "Kara Erzen" olarak anılmasına sebep olmuştur. Kanuni Sultan Süleyman, 16. yüzyılda onarttığı kaleye bir cami ekletmiştir. 4 ncü Murat da Revan Seferi sırasında (1634) kaleye bir köşk yaptırmıştır. Ancak köşk ve cami günümüze ulaşamamıştır.

 

ULU CAMİİ

Pasinler Ulu Camisi Sancak Beyi Kasım Bey tarafından 1554 yılında yaptırılmıştır. Cami 1835 yılında onarılmış olup, bu nedenle orijinalliğini büyük ölçüde kaybetmiştir.Cami dikdörtgen şeklinde planlı olup içerisindeki ahşap sütunlarla ile iki sahna ayrılmıştır. Yapımında moloz taş kullanılmıştır. Üzeri toprak damla örtülüdür. Mihrap nişi bitkisel motiflerle bezelidir. Yanındaki taş kaide üzerine yuvarlak gövdeli tek şerefeli minaresi bulunmaktadır.

İBRAHİM HAKKI CAMİİ

Cihanşümül mertebede önemli bir şahsiyet olan Hasankale'li İbrahim Hakkı Hazretleri adına, ilk defa mescid olarak inşaa edilmiştir. İbrahim Hakkı Mescidi'nin ilk yapıldığı tarih bilinmemektedir. XIX. yüzyılda İbrahim Hakkı Mescidi'nin yerine, günümüzde aynı adı taşıyan modern bir cami ve külliye inşa edilmiştir.

 

SİVASLI CAMİİ

Pasinler ilçesindeki Sivaslı Camisi’ni kitabesinden Sivaslı İbrahim Efendi tarafından l388 yılında yaptırıldığı belirtilmiştir. Dikdörtgen planlı moloz taştan yapılan caminin üzeri toprak damla örtülüdür. Mimari özelliklerini değişik dönemlerde yapılan onarımlar neticesinde kaybetmiştir. Cami içerisinde mimari özelliği olan yalnızca ahşap minberidir. Yanındaki minaresi kesme taş kaideli olup yuvarlak tuğla gövdeli ve tek şerefelidir.

EMİR ŞEYH CAMİİ

Kendi adını verdiği mahallede, Sivaslı Camii'nin 50 metre kadar batısında, evler arasına sıkışmış bir camiidir. İlkin ne zaman ve kimin tarafından yaptırıldığı bilinmeyen camiinin orijinal özellikleri tamamıyla kaybolduğu için cami hakkında bir değerlendirme yapılabilmesi mümkün değildir. Ancak XVII. yüzyıldan kalmış olabileceği tahmin edilmektedir.

Pasinler Belediyesi Sitesinden Alınmıştır.

SÜLEYMAN HAN CAMİİ

Pasinler ilçesinde iç kalededir. 16. yüzyılda, Kanun Sultan Süleyman zamanında kale onarılırken bu cami ilave edilmiştir. Kesme taştan yapılmış olduğu anlaşılan yapıdan günümüze duvar kalıntıları ve yarı harap vaziyette minaresi gelebilmiştir. Bu yüzden de planı ve detayı bilinmemektedir.

MİCİNGİRD KALESİ

Erzurum’a bağlı Pasinler İlçesinin Aşağı Micingird Köyünde bulunan bu eski kalenin beden duvarları, burçları ve kuleleri yer yer yıkık bir haldedir. Kalenin tamamının ya da en azından bazı burçlarının Saltukoğullarından Ebu Mansur Ergin tarafından yaptırıldığı sanılmaktadır. Kale burçlarından birinde bu konuda bir kitabe parçası bulunmuştur. Kitabede tarih olarak 1232 yılı yazılıdır.
Kalenin köye bakan duvarında bir kitabe daha vardır. Doğu duvarları üzerinde de Bizans Dönemine ait kitabeler bulunmaktadır.

ÇÖĞENDER KÖPRÜSÜ

Çöğender Köprüsü; Erzurum’a 26 kilometre, Pasinler’e 12 kilometre mesafedeki Pasinler'in Çöğender köyünde bulunmaktadır. Köprünün kitabesi kaybolmuş olup, köyün kurucusu olan Çöğender Baba tarafından 1400 lü yıllarda yaptırıldığı rivayet edilmektedir.

Pasinler Kaymakamlığı ve Her Telden Erzurum ve Erzurumlu" Adlı Siteden Alınmıştır