ÇÖĞENDER HÖYÜĞÜ
Erzurum-Pasinler Karayolu güzergahının kuzeyinde, Sos Höyüğünün doğusunda yer alan ve eski Tunç Çağı’na ait buluntularıyla dikkat çeken bir yerleşim yeridir.
DEMİRDÖVEN HÖYÜĞÜ
Demirdöven Höyüğü, Pasinler ilçesinin 15 km kuzeyindedir. Höyükte henüz kazı yapılmamıştır ancak kuzey tarafında yapılan baraj inşaatında; Tunç ve Demir Çağlarına ait seramikler ortaya çıkarılmıştır. Bu höyük çevreye hakim konumda olduğundan kapladığı alanın geniş olabileceği tahmin edilmektedir.
PASİNLER TEPECİK HÖYÜĞÜ
Pasinler ilçesinin 14 kilometre doğusunda Tepecik Köyü ortasındadır, Tunç Çağına tarihlenmiştir.Üzerine halen yerleşim bulunan höyüğün, yamaçları tıraşlanarak, toprak alınmış ve yapılan teraslara evler inşa edilmiştir. Höyük tümüyle tahrip olmuş durumdadır.
BULAMAÇ HÖYÜĞÜ
Bulamaç Höyüğü; Erzurum-Pasinler yolunun 32 nci kilometresinde, yoldan 500 m kadar güneyde, hafif yüksek bir tepe üzerinde kurulmuştur. Bulamaç Höyüğünde yapılan yüzey araştırmasında ile 2001-2002 yılları arasında yapılan kazılarda bulgular, M.Ö.3000 yılına tarihlenmiştir.
BEŞİKTEPE HÖYÜĞÜ
Beşiktepe Höyüğü; Pasinler ilçesinin 12 km doğusunda, Beşiktepe Köyünde yer almaktadır. 50X20 metrelik taban alana oturan höyük üzerinde, herhangi bir arkeolojik araştırma ve inceleme yapılmamıştır.
ALTINBAŞAK HÖYÜĞÜ
Altınbaşak Höyüğü; Pasinler ilçesinin 7 km kadar güneyinde, Kındığı köyü yakınlarında bulunmaktadır. 20X46 m boyutlarındaki höyükte M.Ö.4000'e kadar uzanan seramik parçaları bulunmuştur.
SOS HÖYÜĞÜ
Sos(Yiğittaşı)Höyüğü; Erzurum’un 24 km kuzeydoğusunda; Pasinler İlçesi'nin 13 km batısında, günümüz Yiğittaşı (Sosköy) Köyü'nün altında; Aras Nehri'nin suladığı Pasinler Ovası'nda bulunmaktadır. Oval biçimli höyük yaklaşık 1.2 hektar büyüklüğündedir. Çevresindeki terasları ile birlikte 150x270 m boyutlarına ulaşmaktadır. Altındaki doğal yükselti ile beraber ova tabanından yaklaşık 20 m yüksekliktedir. Yerleşimin kesin büyüklüğünün ancak sondajlarla saptanabileceğine dikkat çekilmektedir.Merkez tepenin kuzey kesimi dışındaki çevresi köy evleri ile kaplıdır. Kuzey kesimindeki yamacın; yumuşak bir eğimle dereye kadar ulaşmasına karşı diğer yamaçları toprak çekilmesi ve erozyonla tahrip olmuştur. Batısında 8 m yüksekliğinde kesit vardır.
Kaynak: Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Md.
"Her Telden Erzurum ve Erzurumlu" Adlı Siteden Alınmıştır.