Pasinler Savaşı; Büyük Selçuklu Devletini Azerbaycan Valisi Olan İbrahim Yınal'ın Bizans’ın doğu sınırını geçerek Artze- Erzen ( Şimdi: Garaz)de Bizansı büyük bir yenilgiye uğratması üzerine Bizans’ın ,Theodisipolis(Erzurum) Valisi; Ermeni, Rum ve Gürcüler'den oluşan bir ittifak kurarak kaputru( Rumca Kapetru denilen )'ya geldiler ( o Tarihte Hasan Kale'si yerinde Rumca'da Kaput-rud ,yani gök-su denilen Kaputru bulunmaktaydı.) İbrahim Yınal komutasındaki Selçuklu Ordusu, ittifak ordusuyla yaptığı bu savaşı kazanarak Doğu Anadolu ve beraberinde Hasankale'yi de Türk denetimine almışlardır.
Anadolu üzerine yapılan akınlar ve Malazgirt Zaferinin kazanılması ile Hasan Kale tamamen Türk denetimine girmiş Erzurum ve çevresinde olduğu gibi Hasan Kale, Saltuklu Devleti'nin hakimiyetine girmiştir.1202 de Anadolu Selçuklu Devletine bağlanan Hasan Kale, Anadolu Selçuklu Devletinin, Kösedağ Savaşını kaybetmesi ile,ilhanlı Devletini hakimiyetine;İlhanlı Devletinin akbinde Sutaylılar'ın egemenliğine girmiştir. Hasankale de bulunan ve Hasan Baba dağının Güneyinde bir tepe üzerine kurulan Hasan Kalesi Sutaylı Hacı Togay oğlu Hasan tarafından Kaputrut Kalesinin yerine inşa ettirmiş ve mezarının da kalenin içerisine defnedilmesinden dolayı Hasan Kale ismini almıştır. Sutaylı hakimiyetinden sonra Hasan Kale sırasıyla Karakoyunulu, Timur,Akkoyunlu Safevi, son olarak ta Osmanlılar'ın hakimiyet kurduğu Doğu-Batı göç yolları üzerinde olması nedeni ile stratejik bir önem arz etmiştir.
Hasankale Osmanlı İmparatorluğu döneminde tarihinin en parlak dönemini yaşadığı gibi Anadolu’nun birçok yerinde olduğu gibi büyük acı ve çileler yaşamıştır Osmanlı Devletini 1914’te I. Dünya Savaşına girmesi ile Rus Ordularının Doğu Anadolu ya yaptığı saldırılarda savunma cephesi durumunda olmuş ayrıca Sarıkamış ileri harekatında da Hasan Kale geri karakol görevi ve 3.Ordu hastanelerinin bulunması itibari ilede önem arz etmektedir. Hasan Kale, daha önce 1877-1878 Osmanlı ve Rus savaşı sırasında da istilaya uğramış olmakla birlikte tarihinin en acı günlerini Birinci Dünya Savaşıyla birlikte 1914-1920 yılları arasında yaşamıştır.
13 Mart 1918 - HASANKALE (PASİNLER) İN KURTULUŞU
Birinci Dünya Savaşında Osmanlı Devletinin Sarıkamış’ta ağır bir yenilgi alarak geri çekilmesi sonucu Hasankale, 2 Şubat 1915 tarihinden itibaren Rus işgaline uğramış; Rus ordusunda gönüllü olarak savaşan Ermeni çetecileri, Osmanlı İmparatorluğunun kendilerine gösterdiği hoş görüye rağmen Hasankale ve çevre köylerinde katliam yapmaya başlamışlardır. 2 Şubat 1915 günü başlayan Rus İşgalinden, işgalin bitirildiği 13 Mart 1918 gününe kadar, binlerce Hasankaleli sadece Türk oldukları için öldürülmüştür. En büyük katliamlar Yastıktepe( Ketvan) , Yeniköy, Tımar, Eğilmez(Sülügü) ve bu gün ilçe olan Köprüköy de yaşanmıştır.
Birinci Dünya Savaşı sonunda Kazım Karabekir Paşa komutasındaki Birinci Kafkas Türk Kolordusu,13 Mart 1918 sabahı Yanık Dere yönünden Hasankale'ye girerek işgali resmen sonlandırdı. Türk ordusunun geldiğini duyan Ermeniler kaçarak yöreyi hızla boşalttığı için bir çatışma yaşanmadı.1954 yılında Horasan, 1991 yılında ise Köprüköy Hasankale'den ayrılarak ilçe olmuşlardır.
"Pasinler Kaymakamlığı Sitesi ve Her Telden Erzurum ve Erzurumlu" Adlı Siteden Alınmıştır."